Projekt naukowo-artystyczny pod nazwą „Muzykalia łańcuckie” został opracowany i zrealizowany przez Stowarzyszenie Artystyczne Horizon we współpracy z Muzeum-Zamkiem w Łańcucie. W okresie od kwietnia do grudnia 2010 r. trwały szeroko zakrojone prace obejmujące digitalizację zbioru bibliotecznego Muzeum-Zamku w zakresie muzyki polskiej i niemieckiej, uzupełnione o szereg przedsięwzięć o charakterze artystycznym. Zamierzenia projektu wpisują się w program Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego, mający na celu utrwalenie w postaci cyfrowej polskich zasobów bibliotecznych, a tym samym ich upowszechnienie i bezpieczne długookresowe przechowywanie.

Działania na rzecz digitalizacji i upowszechnienia łańcuckich rękopisów i druków muzycznych, pochodzących ze zbiorów Lubomirskich i Potockich, przebiegały zarówno w sferze archiwizacyjnej, jak i fonograficzno-artystycznej. W ramach projektu nagrano dwie płyty CD z udziałem solistów polskich i niemieckich, a także zespołów instrumentalnych działających pod egidą Stowarzyszenia: Kameraty Krakowskiej pod batutą prof. Matthiasa Hermanna oraz Horizon Ensemble.

Projekt „Muzykalia łańcuckie”, sygnowany przez Stowarzyszenie Artystyczne Horizon, uzyskał w lutym 2010 r. akceptację i dofinansowanie Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego w ramach priorytetowego programu Digitalizacja materiałów bibliotecznych, a w marcu i kwietniu 2010 r. – kolejne dotacje: ze strony Fundacji Współpracy Polsko-Niemieckiej i Urzędu Miasta Łańcuta. W finansowaniu projektu partycypowały ponadto: Ministerstwo Nauki i Sztuki niemieckiego kraju związkowego Badenii-Wirtembergii oraz Państwowa Wyższa Szkoła Muzyczna (Staatliche Hochschule für Musik und Darstellende Kunst) w Stuttgarcie.

Dziękujemy Dyrekcji Muzeum-Zamku w Łańcucie za udostępnienie zasobów bibliotecznych i wsparcie merytoryczne projektu. Słowa podziękowania kierujemy do Burmistrza Łańcuta, Pana Stanisława Gwizdaka, który objął nasze przedsięwzięcie honorowym patronatem.

KONCERT PROMOCYJNY W RAMACH PROJEKTU

Stowarzyszenie Artystyczne Horizon oraz Dyrekcja Muzeum-Zamku w Łańcucie były organizatorami koncertu, który odbył się 10 października 2010 r. o godz. 18.00 w Sali Balowej łańcuckiego zamku w ramach promocji projektu „Muzykalia łańcuckie”. Patronat honorowy nad koncertem objął Burmistrz Miasta Łańcuta – Stanisław Gwizdak. Podczas uroczystego wieczoru zabrzmiały zapomniane, dotychczas niewykonywane dzieła kompozytorów polskich i niemieckich, pochodzące ze zbiorów Biblioteki Zamku. Wykonawcami byli zarówno muzycy polscy, jak i goście z Niemiec: Lev Sivkov – wiolonczela (Hochschule für Musik Stuttgart), Anna Krawczyk – sopran, pianiści Mirosław Herbowski i Przemysław Winnicki, uczennice klasy fortepianu szkoły muzycznej w Łańcucie – Julia Ulman i Agnieszka Kopeć oraz orkiestra Kamerata Krakowska pod dyrekcją prof. Matthiasa Hermanna (Stuttgart).

Zobacz szczegółowy program koncertu ze spisem wykonawców

Zarówno sam koncert promocyjny, jak i szerzej – cały projekt digitalizacji muzykaliów łańcuckich, zainicjowany i przeprowadzony przez Stowarzyszenie Artystyczne Horizon we współpracy z Muzeum-Zamkiem w Łańcucie, zyskał uznanie Marszałka Województwa Małopolskiego Marka Nawary oraz Prezydenta Miasta Rzeszowa Tadeusza Ferenca. Na wstępie koncertu Dyrektor Muzeum-Zamku w Łańcucie, Wit Karol Wojtowicz, odczytał list gratulacyjny Marszałka, skierowany do uczestników projektu i przekazany na ręce Dyrektora Zamku oraz Prezes Stowarzyszenia Beaty Płoskiej. Prezydent Rzeszowa w specjalnym liście wystosowanym do Dyrektora Zamku i do Prezes Stowarzyszenia wyraził żywe zainteresowanie ideą projektu oraz przekazał pozdrowienia i podziękowania dla artystów – wykonawców koncertu.

Zobacz obydwa listy gratulacyjne – Marszałka i Prezydenta

DIGITALIZACJA MUZYKALIÓW ŁAŃCUCKICH  W KONTEKŚCIE KULTURY POLSKIEJ I EUROPEJSKIEJ

Projekt digitalizacji muzykaliów ze zbiorów Muzeum-Zamku w Łańcucie został zrealizowany w 2010 r. przez Stowarzyszenie Artystyczne Horizon w Krakowie, przy współudziale merytorycznym partnerów niemieckich i wielkim zaangażowaniu ze strony samego Muzeum.

W trakcie naszych prac nad realizacją projektu przyjęliśmy szeroką, wizualno-dźwiękową formułę digitalizacji. Z jednej strony włączyliśmy obszerny fragment zbioru rękopisów i druków muzycznych do katalogu cyfrowego biblioteki, z drugiej zaś – wychodząc poza ramy zasadniczej, dokumentacyjno-archiwizacyjnej części naszego przedsięwzięcia – utrwaliliśmy wybrane dzieła w formie dźwiękowej na dwóch płytach CD. Dodatkowo nagraliśmy cały szereg plików muzycznych z fragmentami utworów; mamy nadzieję, że będą one stanowić przydatny materiał informacyjny. Dzięki „digitalizacji dźwiękowej” partytur łańcuckich nasz projekt zyskuje wyraźne oblicze artystyczne.

Warto przypomnieć, że biblioteka Zamku w Łańcucie zawdzięcza swoje zbiory muzyczne głównie księżnej Izabeli Lubomirskiej, właścicielce dóbr łańcuckich z okresu rozkwitu i schyłku polskiego oświecenia. To właśnie z jej inicjatywy pierwotny zamek-forteca został przebudowany – zgodnie z duchem epoki – na rezydencję pałacową, a jego wnętrza zapełniły się licznymi dziełami sztuki europejskiej. Do bezcennych zbiorów Muzeum-Zamku – obrazów, rzeźb, waz antycznych, wyrobów rzemiosła artystycznego czy dawnych instrumentów muzycznych – należy także unikatowa kolekcja materiałów nutowych, będąca przedmiotem naszego zainteresowania.

Z uwagi na olbrzymią ilość materiałów skoncentrowaliśmy się niemal wyłącznie na muzyce polskiej i niemieckiej (zakładamy, że jest to dobry punkt wyjścia do rozwoju projektu w następnych latach). W pojedynczych przypadkach skierowaliśmy naszą uwagę również na twórców innych narodowości, czerpiących z tradycji polskiej lub mających wielonarodowe korzenie. To pozorne odstępstwo od ogólnych założeń projektu ma na celu rozluźnienie sztywnych podziałów i podkreślenie ponadnarodowego wymiaru sztuki – zwłaszcza muzyki. Wskazujemy w ten sposób na paneuropejski profil łańcuckich zbiorów muzycznych, zgromadzonych w poczuciu wspólnoty kulturowej naszego kontynentu na długo przed ucieleśnieniem się idei zjednoczonej Europy.

Nadrzędnym celem przypadającej na 2010 r. digitalizacji części łańcuckich zbiorów muzycznych było utrwalenie ich zapisu nutowego w postaci cyfrowej, a tym samym stworzenie warunków do ich bezpiecznego długookresowego przechowywania. Za równie istotny aspekt digitalizacji należy uznać upowszechnienie zbiorów, polegające na udostępnieniu elektronicznego zapisu partytur i głosów partyturowych szerokim kręgom badaczy i praktyków. Dla nas – jako muzyków wykonawców – szczególnie ważna jest misja przywrócenia tym dziełom należnego im miejsca w salach koncertowych. Spodziewamy się, że dostępna na naszych płytach CD żywa prezentacja („digitalizacja” warstwy dźwiękowej) wybranych utworów przyczyni się do częstszego wykorzystywania łańcuckich materiałów nutowych do celów artystycznych.

W czasie nagrywania, a także wykonania koncertowego wszystkich tych niezwykle wartościowych, wydobytych z zapomnienia utworów, mieliśmy poczucie uczestniczenia w historycznej chwili. Zrealizowane przez nas nagrania są bowiem unikatowe w skali światowej, a kompozycje, które włączyliśmy do programu uroczystego koncertu w Sali Balowej Zamku (10 października 2010 r.), zabrzmiały najprawdopodobniej po raz pierwszy od wielu dziesiątków lat.

Mamy nadzieję, że w najbliższej przyszłości będziemy mogli kontynuować nasz projekt. Utrwalenie w postaci cyfrowej ogromnej liczby woluminów oraz towarzysząca temu rejestracja fonograficzna wybranych utworów – to zadanie, które będzie wymagać co najmniej kilku lat pracy, a także sporych nakładów finansowych. Warto jednak podjąć ten wysiłek. Wierzymy, że dzięki kompleksowej digitalizacji muzykaliów łańcuckich zdołamy przywrócić do życia wiele wartościowych, dotychczas nie wykonywanych utworów, a nasze działania w tym zakresie spotkają się z przyjaznym odzewem ze strony polskich i europejskich instytucji kultury oraz sponsorów prywatnych.

Jako Stowarzyszenie, którego animatorami są artyści i miłośnicy sztuki związani ze środowiskami twórczymi kraju i zagranicy, wyrażamy głęboką satysfakcję, że podjęty przez nas projekt digitalizacji zasobów bibliotecznych Muzeum-Zamku w Łańcucie w zakresie muzyki polskiej i niemieckiej sprzyja zachowaniu i ochronie dziedzictwa kulturowego o znaczeniu europejskim, a także rozwijaniu działalności artystycznej w kontekście wspólnoty Polski z Unią Europejską.

Beata Płoska – autor i koordynator projektu

ECHA MEDIALNE

Cały program digitalizacji łańcuckich muzykaliów trwa już od kwietnia. Realizowany jest on zarówno w wymiarze naukowo-archiwizacyjnym, jak i artystycznym. Pierwsza faza polegała na odpowiednim doborze samych utworów, które następnie zostały sfotografowane, a materiał zdjęciowy został oczyszczony za pomocą specjalnego programu komputerowego. Z kolei te utwory, których materiał nutowy był zbyt słaby do praktycznego wykorzystania przez muzyków, przepisano w programie muzycznym i zapisano w formie cyfrowej. Do tej pory większość utworów została już nagrana w warunkach studyjnych. Te kompozycje znajdą się na dwupłytowym albumie CD, który wraz z informatorem zostanie rozesłany do licznych instytucji kulturalnych i muzycznych na świecie. Ostatnim elementem projektu będzie stworzenie podstrony na stronie internetowej Muzeum-Zamku w Łańcucie, tak aby nuty dostępne były w każdym zakątku świata. Do zamkowej biblioteki trafi natomiast specjalny katalog. (…)

Mirosław Mac, Koncert promujący „Muzykalia łańcuckie”, Kluczlancucki.pl – lokalny serwis informacyjny, 30.9.2010 r.

Fot. Mirosław Mac, Kluczlancucki.pl

Na stronie Podkarpackiego Serwisu Internetowego Błękitna.TV zamieszczono fotorelację z koncertu promocyjnego w ramach projektu digitalizacji muzykaliów łańcuckich.

Zob. też „Gazetę Łańcucką” (nr 11 z listopada 2010 r.) z artykułem Bernadetty Kochman Muzyka na Zamku (s. 4).